ព្រះបរមរាជវាំងនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឬព្រះបរមរាជវាំងចតុមុខមង្គល គឺជាព្រះរាជវាំងដែលជាទីប្រថាប់នៃព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ តាំងតែរជ្ជកាល ព្រះបាទនរោត្តម ព្រហ្មបរិរក្សបរមរាមាទេវតា រហូតរជ្ជកាលបច្ចុប្បន្នគឺ ព្រះបាទសម្តេច ព្រះបរមនាថនរោត្តម សីហមុនី ។ ព្រះបរមរាជវាំងមានទីតាំងស្ថិតនៅកណ្តាលរាជធានីភ្នំពេញ ក្បែរចំំណុចប្រសព្វ នៃទន្លេ ធំទាំងបួនដែលគេហៅថាទន្លេចតុមុខ ដែលនេះគឺជាលក្ខណៈពិសេសនៃព្រះបរមរាជខ្មែរហើយក៏ជាបុព្វហេតុដែលគេ ប្រសិទ្ធនាមព្រះបរមរាជវាំងនេះថា ព្រះបរមរាជវាំងចតុមុខមង្គលផងដែរ។ព្រះបរមរាជវាំងចតុមុខមង្គលសំដៅលើព្រះបរមរាជវាំងដែលសាងនៅចំណុចប្រសព្វចតុមុខ រាជធានីភ្នំពេញសព្វថ្ងៃ។ ព្រះបរមរាជវាំងនេះមានការស្ថាបនាចំនួនពីរលើកធំៗរួចមកហើយ ដោយលើកដំបូងបំផុតត្រូវបានសាងសង់នៅក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទពញាយ៉ាត នាសម័យចតុមុខ ប៉ុន្តែត្រូវបានបោះបង់ចោលនៅពេលមានការផ្លាស់ប្តូររាជធានីនាសម័យក្រោយតៗ មកទៀត។ ការស្ថាបនាព្រះបរមរាជវាំងចតុមុខជាលើកទី២ត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងរាជ្យ ព្រះបាទនរោត្ដម ដោយព្រះអង្គបាន ផ្លាស់ប្តូររាជធានីពីក្រុងឧត្តុង្គមកកាន់ក្រុងភ្នំពេញវិញនៅក្នុងឆ្នាំ១៨៦៦ ហើយត្រូវបានសាងសង់បន្ថែមដោយរជ្ជកាលក្រោយៗ ទៀត ចាប់ពីរជ្ជកាលព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ រហូតមករជ្ជកាលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ហេតុដែលព្រះរាជវាំងនេះមានឈ្មោះថា ព្រះបរមរាជវាំង ចតុមុខមង្គល ក៏ដោយសារតែព្រះបរមរាជវាំងនេះ ស្ថិតនៅត្រង់ចំណុចប្រសព្វនៃទន្លេធំទាំងបួន គឺទន្លេមេគង្គលើ ទន្លេមេគង្គក្រោម ទន្លេបាសាក់ និងទន្លេសាប ហើយព្រះបរមរាជវាំង ត្រូវបានសាងសង់បែរមុខទៅកាន់ទិសខាងកើត ពោលគឺបែរមុខទៅរកចំណុចប្រសព្វទន្លេចតុមុខ។

ព្រះបរមរាជវាំងមានកំពែង ព័ទ្ធជុំវិញប្រវែង ១៧៧២ម៉ែត្រ ដោយកំពែងខាងកើតប្រវែង ៤២១ម៉ែត្រ កំពែងខាងលិចប្រវែង ៤៣៥ម៉ែត្រ កំពែងខាងជើងប្រវែង ៤៨៤ម៉ែត្រ និងកំពែងខាងត្បូងប្រវែង ៤៣២ម៉ែត្រ។ កំពែងថ្មដែល លំអទៅដោយសន្លឹកសីមាទាំងនេះត្រូវបានកសាងឡើងនៅឆ្នាំរវាង ១៨៦៦ដល់ឆ្នាំ១៨៧០ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទនរោត្ដម។ ព្រះបរមរាជវាំងត្រូវបានកសាងតាមរចនាបថបាយ័ន ដែលមានក្លោងទ្វារចេញចូល ចំនួន៥ ហើយទ្វារទាំង៥នោះ ត្រូវបានគេសង់មិនឲ្យចាក់ចំគ្នាឡើយ។ នៅប្រាសាទបាយ័ន ក្លោងទ្វារជ័យនិង ក្លោងទ្វារខ្មោចស្ថិតនៅទិសខាងកើត ហើយក្លោងទ្វារខ្មោច ស្ថិតនៅខាងស្តាំ ក្លោងទ្វារជ័យ។ ចំនែកឯព្រះបរមរាជវាំងចតុមុខមង្គលវិញ ក្លោងទ្វារជ័យ ស្ថិតនៅទិសខាងកើត ដែរតែក្លោងទ្វារខ្មោចវិញស្ថិតនៅឯទិសខាងជើងទៅវិញ។ ក្លោងទ្វារខ្មោចនេះ ត្រូវបានគេអនុញ្ញាតិអោយប្រើ តែពេលណាមានព្រះមហាក្សត្រចូលទីវង្គត ដើម្បីដង្ហែព្រះបរមសព ទៅថ្វាយព្រះភ្លើងនៅឯទីវាលមេរុ។ 

សំណង់ទាំងឡាយ ក្នុងព្រះបរមរាជវាំង ត្រូវបានគេកសាងឡើងទៅតាម ស្ថាបត្យកម្មប្រពៃណីជាតិ ដោយមានអ្នកឧកញ៉ាទេពនិម្មិត ម៉ក់ ដែលជាស្ថាបត្យករដ៏ឆ្នើមជាអ្នករៀបចំ។ ប្រាសាទជាច្រើន មានរាងសង្ហារ ទៅតាមក្បូរក្បាច់រចនា ហើយមានដំបូលច្រើនជាន់ ប្រក់ក្បឿងពណ៌មាស និងមានប្រាង្គកណ្ដាលសារពើសូត្រ កំពូលស្រួចបាញ់ទៅលើ ដែលជានិមិត្តរូបនៃ ការរីកចម្រើនមិនចេះចប់។

ព្រះបរមរាជវាំង ត្រូវបានចាត់ទុកជាតំណាងប្រទេសជាតិទាំងមូល ហើយរាល់សំណង់ប្រាសាទ នៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំង ត្រូវបានគេលាបលំអ ដោយពណ៌លឿង តំណាងឲ្យព្រះពុទ្ធសាសនា និងពណ៌ស ដែលតំណាងឲ្យព្រហ្មញ្ញសាសនា៕

ប្រភព៖ wikipedia

សម្រួលអត្ថបទ៖ ឡុង រតនា